Jasne i ciemne strony puchu
Cudowne właściwości puchu:
Nasi przodkowie już dawno temu odkryli jego zdumiewające cechy. Powstaje on jako materiał wraz z hodowlą gęsi oraz kaczek. Stanowi on naturalną szatę naszych opierzonych braci, która pozwala im nie tylko na ochronę delikatnej skóry przed skaleczeniami, ale również odpowiada za utrzymanie optymalnej temperatury. Dzięki odpowiedniemu nastroszeniu gęsi oraz kaczki mogą się „napuszyć”, czyli sprawić, że ich piórka „staną”, a przy tym zwiększą powierzchnię ich naturalnych kożuszków. Dzięki temu procesowi pomiędzy piórkami może zbierać się powietrze, które jest kluczowym elementem do powstania tzw. warstwy izolacyjnej, która stanowi barierę, przez którą energia cieplna nie ucieka z ich ciała, a naszym opierzonym jest przyjemnie ciepło. Jednak, aby ich pióra spełniały swoją funkcję, ich nosiciele muszą skrzętnie o nie dbać. Gęsi oraz kaczki, nie tylko „głaskają” się po swoim upierzeniu, ale jednocześnie podczas pocierania łebkiem o pióra natłuszczają je tak, aby każde piórko było odpowiednio zaimpregnowane oraz mocne. Nieprzypadkowo ukute zostało powiedzenie, „spływa jak po kaczce”. Dzięki odpowiedniej pielęgnacji piór, ich zadbała o hydrofobowość swojej szaty. Gdyby przyjrzeć się bliżej pojedynczemu puszkowi, zobaczy się mały trójwymiarowy obiekt, zbliżony swoim wyglądem do nasion mlecza. Dzięki odpowiedniej konstrukcji każdej drobiny puchu może ona skutecznie zatrzymać między sobą powietrze, które to jest właściwym izolatorem ciepła. Podobnie do ptaków, nawet ludzie w schedzie po latach ewolucji mają pewien ślad po podobnym procesie w formie gęsiej skórki (o ironio!), wtedy gdy jest nam chłodno lub czegoś się przestraszymy, to naturalną reakcją naszego organizmu jest chęć obrony, przed zagrożeniem, zimnem itp. Mówi się wtedy, że włosy stają dęba. W taki sposób nasze ciała kiedyś również chroniły się przed zimnem, zmieniło się to oczywiście, wtedy gdy zaczęliśmy korzystać z ubrań…
Struktura pierza oraz piór pozwala na zatrzymanie w sobie powietrza w celu izolacji termicznej, ale jest to tylko połowa sukcesu, za co człowiek od wieków docenia puch. Kolejna sprawa to jego niska waga względem możliwości izolacyjnych oraz kompresji. Gęsi i kaczy puch jest do dzisiaj na tym polu niedościgniony pod względem zapewnienia komfortu cieplnego w swojej gramaturze. Wypełnienie kurtki lub śpiwora może się tutaj pod pewnymi względami różnić. Najbardziej pożądany przez swoich użytkowników jest puch gęsi, gdyż wyróżnia się lepszą sprężystością, termoizolacją oraz ogólną wytrzymałością względem swojego kaczego odpowiednika. Często na rynku można również spotkać tańsze mieszanki obu gatunków wypełnienia.
Ważną kategorią jest sprężystość tzw. loft. Można ją łatwo sprawdzić, gdyż jest ona podawana przez producenta jako wartość FP (fill power) lub CUIN (Cubic inches, czyli cale sześcienne) i oznacza 1 uncję puchu (28 g), która rozpręża się do określonej powierzchni, np. 750 cali sześciennych (od tego pułapu zaczyna się określać wypełnienie jako bardzo dobre). Na samym początku wartości te są bardzo mętne, jednak krótkie omówienie powinno dać szerszy ogląd na ten temat.
Jak to policzyć?
Przykładowo 800 CUIN oznacza, że 1 uncja puchu rozpręża się do 800 cali sześciennych. W ten oto sposób przeczyta to rodowity Anglik, jednak w części kontynentalnej Europy będziemy wiedzieć, że:
28 gramów puchu rozpręża się do 13.109,65 cm3 a po uproszczeniu:
1 gram puchu rozpręża się do około 470 cm3,
...jednak, aby nie działać tylko na abstrakcyjnych liczbach, warto uzmysłowić sobie, że 1 gram puchu potrafi rozprężyć się do szerokości kwadratu o boku 21,5 cm! Choć do tej pory ludzie wynaleźli całkiem dużo ciekawych materiałów jak np. Polartec® Alfa®, puch syntetyczny, czy MICROfill Super-Therm , to nadal ciężko pobić wszystkimi właściwościami puch naturalny. Jeśli miałoby porównywać się najlepsze dostępne modele odzieży syntetycznej w przeliczeniu na CUIN, to nie przekraczałyby one 550 CUIN, dlatego, jeśli chodzi o sprężystość, puch naturalny nie ma sobie równych.
Ciemna strona puchu:
Dzięki swojej budowie puch jest zdolny do gromadzenia między sobą powietrza, które jest właściwym izolatorem ciepła. Komplikacje mogą wystąpić, gdy dochodzi do załamania struktury puchu poprzez całkowite zalanie go wodą. Wtedy to konstrukcja nie będzie zdolna do izolacji powietrza między swoimi włóknami, a puch może zacząć się wtedy zbijać i dosłownie przestać działać, co więcej materiał może zacząć pić wodę i stać się dodatkowo cięższy. Tak w teorii może się stać, jednak doświadczenie pokazuje, że są to sytuacje skrajne, które zdarzają się dość rzadko, jednak warto o nich wiedzieć i starać się nie zabierać śpiwora lub kurtki puchowej na wyprawy do bardzo deszczowych, lub wilgotnych miejsc. Jednak kurtka puchowa czy śpiwór nie składają się z samego tylko puchu i pierza, ale również z materiałów zewnętrznych, które znacznie opóźniają przemoczenie całej kurtki. Gdy ubierzemy puchówkę i zaskoczy nas lekki deszczyk, to powinna ona sobie z nim poradzić, oczywiście należy pamiętać, aby nie stosować nigdy takiej odzieży jako odzieży przeciwdeszczowej i kierować się zasadami ograniczonego zaufania względem zapewnień producenta, zwłaszcza w terenie.
Producenci odzieży oraz śpiworów puchowych dedykowali taki asortyment szczególnej grupie ludzi, którzy wybierają się w rejony bardzo zimne, a przy tym suche np. Himalaje, koło podbiegunowe, tam właśnie najpełniej można korzystać z dobrodziejstw naturalnego puchu, ponieważ doskonale chroni on przed zimnem, jest bardzo lekki, więc można nosić „grube” a lekkie rzeczy oraz nie grozi mu zalanie, tam, gdzie woda pojawia się tylko pod postacią lodu lub śniegu. Z biegiem czasu jednak mniej ekstremalni turyści również zaczęli być zainteresowani puchem i tutaj naprzeciw zaczęła wychodzić nauka wraz z nowymi technologiami.
Z tego też powodu wojsko w swoich instytutach badawczych w trakcie wojny próbowało skonstruować materiał, który może połączyć jednakowo doskonałe właściwości termiczne puchu, niską wagę oraz odporność na wodę – tak właśnie powstał Polarteck® Alpha®. Ciepły, odprowadzający wilgoć, odporny na uszkodzenia mechaniczne, a do tego działa nawet po przemoczeniu, można powiedzieć, że materiał idealny, jednak zdaniem użytkowników, jeśli chodzi o możliwość zapewnienia ciepła, kurtki puchowe (damskie i męskie) nadal przodują w tej dziedzinie. Istnieją oczywiście sposoby na przesunięcie w czasie momentu przemoczenia kurtki, takie jak stosowanie puchu hydrofobowego czy impregnowania kurtki, jednak to już zupełnie inny temat.
Jakub Tuttu Katowice
